[Verslag] Assembly of the Commons II/2: Rogier De Langhe

Elinor Ostrom deed heel wat onderzoek naar commons en welke motivaties daar achterzitten. “Dat klinkt normaler dan het is, want in het traditionele model van een vraag-en-aanbod-economie, is een common onmogelijk”, licht Rogier De Langhe toe. “We noemen dat de tragedy of the commons. Terwijl de conclusie van Ostrom duidelijk is: “commons bestaan wel." Hoe zit dat dan, en hoe past dat in economisch denken? Dat was de rode draad door deze tweede ‘Assembly of the commons’ op dinsdag 8 maart in Timelab Gent.

Goed, een avond met een wetenschapper, zeker met een filosoof, moét wel beginnen met een vraag tot definitie: wat is een common? Volgens Rogier is dat een platform om samen dingen te doen met drie elementen:

• platform: afspraken en regels (impliciet of expliciet)
• samen: niet individueel, common heeft maar zin indien het geheel meer is dan de som van de delen
• doen: productieve activiteiten

En na de definitie: de vraagstelling. Die luidt, enigszins verrassend, niet zozeer of commons wel bestaan, maar eerder ‘waarom zijn we ze vergeten’? En daaraan gekoppeld ‘vanwaar de hernieuwde interesse’?

De schaarste van een goed bepaalt zijn prijs en het feit of je dat goed kunt afsluiten bepaalt of je die prijs kunt afdwingen. Dat vat zichzelf samen in onderstaand kwadrant: 

Private goederen zijn afsluitbaar (exclusief) en niet gedeeld (rivaal). sinds de industriële revolutie hebben we een verregaande vorm van commodificatie, waardoor de economie zich steeds meer is gaan richten op die private goederen. Ook je eigen tijd ontsnapt er niet aan: een job is niet meer dan uren van jou verkopen voor een loon.

Commons zijn vergeten door diezelfde commodificatie. Ze komen terug door digitalisering.

Dat komt door een paar revoluties die hand in hand gaan:

1. zero marginal cost revolution: van schaarste naar overvloed. Digitale goederen kosten niet meer als je er meer van maakt (fysieke goederen worden goedkoper, maar eens je meer fabrieken moet bouwen worden ze weer duurder). Dat geldt trouwens niet alleen voor digitale producten. Neem nu een deelauto: het is niet omdat dat een fysiek object is, dat het niet digitaliseerbaar is. Je hebt niet de last en de kost van het auto bezitten. De informatie die je daarvoor nodig hebt, vloeit digitaal door. Vroeger had je voor iets als Cambio veel meer mensen nodig om bijvoorbeeld de backoffice te organiseren, en zou dat gewoon niet betaalbaar zijn.
2. network revolution: van afsluitbaar naar niet-afsluitbaar, zoals in:

• Van video naar Netflix 
• Van cd naar Spotify
•  Van reisbureau naar Booking.com
• Van bibliotheek naar torrents

De combinatie van de zero marginal cost revolutie en de netwerkrevolutie in de “digitale revolutie” maakt heel wat zaken in onze maatschappij overvloediger en heel wat regels en afbakeningen minder afdwingbaar. Voor het eerst sinds de Industriële Revolutie lijkt het patroon van vooruitgang door steeds verdergaande commodificatie doorbroken. Dat op zich al is voor Rogier De Langhe een indicatie van het belang van de veranderingen die zich momenteel aan het voordoen zijn. "De consumptiemaatschappij is er niet altijd geweest en hoeft er ook niet altijd te zijn."

De volgende Assembly of the Commons vindt plaats op dinsdag 12 april vanaf 19u bij Triodos Bank, Steendam 8 in Gent. Tine Hens zal het er met ons hebben over “klein verzet”.