Biologie als instrument voor verandering

ReaGent is een vzw die biowetenschappen toegankelijker maakt. Onder de biowetenschappen vallen onder andere biotechnologie, landbouw en voedingstechnologie. We doen dit door kennis en infrastructuur te delen. Met het kennisdelen maken we biowetenschappen begrijpelijk op een praktijkgerichte en maatschappelijk relevante manier. Dit gebeurt door peer-based learning in het gedeelde labo en via de open source community. Daarnaast organiseert ReaGent ook actief workshops voor kinderen en volwassenen.

De infrastructuur is het gedeelde Do-It-Yourself labo, waar de toestellen en materialen aanwezig zijn om aan biowetenschappen te doen. Kennis wordt zo in de praktijk omgezet en de infrastructuur doet dienst als instrument voor het maken.

Het Open Insulin Project. Bron: Open Insulin Project.

Dat er veel potentieel zit in biowetenschappen als instrument bewijzen de citizen scientists, de burgers zelf. Voorbeelden zijn het Open Insulin Project of Open Source Bioreactors. Beetje bij beetje ontdekken mensen mogelijkheden om autonoom aan wetenschap te doen. Om te beslissen hoe en waarvoor wetenschap waarde kan creëren in hun dagelijkse leven. En om te beslissen wat er met de kennis gebeurt nadat die ontdekt is.

Citizen science

Citizen science is tot voor kort op de achtergrond geraakt. Ze genoot vroeger geloofwaardigheid en produceerde ook erg waardevolle kennis. Denk aan Isaac Newton en Benjamin Franklin. Zelfstandig aan wetenschap doen was echter meestal weggelegd voor de rijksten, die de middelen hadden hiervoor. Maar met meer en meer wetenschappelijke en technologische vooruitgang, werd het ook voor hen moeilijker zichzelf van de nodige infrastructuur te voorzien om nog waardevol onderzoek te doen. De institutionalisering van onderzoek leidde ertoe dat citizen science langzaamaan niet meer serieus genomen werd. De stimuli om ermee te beginnen waren weg. De mensen vertrouwden in het systeem om vooruitgang te brengen en dat die vooruitgang tot bij hen zou komen en ondubbelzinnig positief zou zijn.

Hubblesite: citizen science projecten om de ruimte te verkennen. Bron: hubblesite.org

Sinds enkele jaren is er een shift in perspectief. Citizen science begint zijn aantrekkingskracht terug te vinden. Mensen vertrouwen niet meer blindelings in het systeem. De beloofde ondubbelzinnige voordelen blijven uit. Biowetenschappers hebben ingezien dat hun jonge onderzoeksveld dezelfde fouten maakt als andere industrieën. De gevolgen van die fouten worden vandaag nog sterker geamplificeerd dan vroeger, door de ongeziene schaal en connecties in onze samenleving vandaag. 

Katalysator

Een mogelijke oplossing voor deze fouten heeft zijn wortels in technologie. Gedecentraliseerde productie stelt ons in staat om de instrumenten voor biologie zelf te maken. Zo zijn onder andere 3D-printing en laser cutting de katalysators geweest om autonoom aan biowetenschappen te doen. 

Globale kennis, met lokale infrastructuur. Iemand in België kan met een brooddoos en wat elektronica een gelelektroforesetoestel maken die iemand in Australië ontworpen heeft. Do-It-Yourself biolabo’s kunnen ingericht worden voor een fractie van de vroegere kost. Voorheen was het voor een biowetenschapper nagenoeg onmogelijk om los van instituten zijn kennis nuttig maken ten dienste van de gemeenschap.

Daarnaast is de klassieke industrie rond biowetenschappen traag en log geworden. Lange dagen kloppen in een labo voor een onderzoek zonder kans op resultaat binnen de 5 jaar, begint te knagen, zelfs als het loon royaal is. De gouden kooi verliest zijn charme. De experts die er werken hebben nood aan een frisse wind en een verse portie ideologie.

De industrie bevat bovendien veel inefficiënties. Zoals toestellen die jarenlang niets staan te doen in labo’s, tot ze uiteindelijk afgevoerd worden. Strenge standaarden zorgen ervoor dat de kleinste afwijking reeds genoeg reden is om een toestel aan de kant te zetten. Steeds sneller veranderende technologie maakt toestellen vaak al na enkele jaren irrelevant, doordat er steeds nieuwer en beter beschikbaar is. Dit zijn geen uitzonderingen: het gebeurt in elk labo en op grote schaal. Deze toestellen zijn nog perfect bruikbaar voor citizen scientists. Voor een bedrijf of universiteit zijn ze waardeloos of zelfs een blok aan het been. Voor een DIY biolabo zoals ReaGent vormt het een goudmijn. Het is een win-win: het bedrijf is opgeruimd en wij kunnen er waardevolle dingen mee doen.

Drie antieke, werkende incubatoren (broedstoven voor bacteriën) die we gered hebben uit een kelder.

Kennis

Biowetenschappen zullen in de toekomst een fundamentele rol spelen in onze samenleving. Denk maar aan biodegradeerbare materialen, nieuwe vormen van landbouw en nieuwe vormen van energie of licht. Om de evolutie naar een duurzame samenleving te versnellen en te vergemakkelijken, geeft ReaGent de mensen een basis in biowetenschappen mee. Een basis die vele vormen kan aannemen naargelang de persoon, maar steeds enkele gemeenschappelijke kenmerken heeft: ze vertrekt vanuit interesses en nieuwsgierigheid en ze wordt gekaderd binnen een maatschappelijke context.

Geletterdheid in wetenschappen is bovendien belangrijk om een correct en kritisch beeld te vormen van de veranderingen die op ons afkomen. De grenzen van het mogelijke op vlak van biologie worden elke week verlegd. Deze grensverleggingen hebben vaker dan in andere onderzoeksvelden direct betrekking op de mens en zijn lichaam. De prijs om een menselijk genoom volledig te ontcijferen is de afgelopen jaren onwaarschijnlijk snel gedaald. Als je huisarts binnen 10 jaar gebruikmaakt van deze technologie, dan ben je liefst op de hoogte van de gevolgen.

De prijs om het volledige DNA van een mens te ontcijferen is de laatste jaren drastisch afgenomen. Bron: www.genome.gov

Een evenwichtige verdeling van kennis is noodzakelijk om te verzekeren dat belangrijke beslissingen genomen worden op basis van een open debat. De kennis moet open zijn om in evenwicht te zijn. Maar ze moet ook toegankelijk en dus begrijpelijk zijn. Vergelijk het met een open pretpark met gratis ingang: als er geen weg naartoe gaat, dan hebben slechts weinig mensen er iets aan.

We hebben de digitale revolutie nog niet eens heelhuids overleeft en de biologische revolutie is al gestart. Deze biologische revolutie kan de mens als organisme en als onderdeel van een ecosysteem fundamenteel wijzigen. Ze kan nóg sneller gaan dan de digitale. We hebben er alle belang bij om voorbereid te zijn.

ReaGent

Mensen met gelijk welke voorkennis kunnen bij ReaGent terecht. Als beginner die wilt bijleren over biowetenschappen zal je snel de knepen van het vak leren. Als biowetenschapper kan je aan de slag met de toestellen die er zijn en je eigen onderzoek beginnen. Kunstenaars pikken biologie meer en meer op als medium. In het labo als ontmoetingsplaats ontstaan interessante samenwerkingen tussen disciplines.

Misschien heb je een eigen idee dat je wilt onderzoeken, maar je kan evengoed meewerken met iemand anders of geïnspireerd worden door de mogelijkheden die het labo biedt. ReaGent helpt je in elk geval om het mogelijk te maken.