zondag 4 december 2016

De kiezer wil geen geld, maar macht


De kiezer wil geen geld, maar macht

Wat mij het meest opviel aan de overwinning van Donald Trump is de manifeste onmacht van het politieke establishment om het fenomeen te duiden. Een typische analyse luidt dat Trump werd verkozen als gevolg van de door de globalisering toegenomen ongelijkheid. Maar waarom kiezen die slachtoffers van de ongelijkheid dan iemand die de American Dream predikt en de belastingen voor de rijken wil verlagen, in plaats van een politica met concrete voorstellen om die ongelijkheid te verminderen?

Allerlei zaken wijzen erop dat de stelling dat Trump werd verkozen door de slachtoffers van ongelijkheid, niet alles verklaart. Trump won de teloorgegane oude industriegebieden van de Rust Belt, maar ook Beverly Hills. De typische Trump-kiezer is eerder een succesvolle loodgieter dan een arme drommel. Dat is niet nieuw. Ook in Europa blijkt steevast dat populisten aanhang vinden in alle lagen van de bevolking. De analyse vanuit ongelijkheid zegt misschien meer over de politici die ze maken, dan over de verkiezingen zelf. En laat ze net zien waarom die politici de pedalen kwijt zijn.

Traditionele politiek wordt gevoerd op een links-rechtsas. De oplossing voor eender welk probleem is uiteindelijk ofwel de groei meer herverdelen (links) ofwel de groei meer herinvesteren (rechts). Maar wat als er geen groei meer is? Dan verandert de discussie en duikt een fundamentelere vraag op: welk systeem willen we eigenlijk? Zullen we het bestaande herstellen in zijn oude glorie, of bouwen we beter een nieuw?
Wie het systeemfalen thematiseert en inzet op autonomie, die wint.
Het dilemma tussen herstellen en vernieuwen is een fundamenteel ander soort debat dan het debat tussen links en rechts. Het is geen debat binnen een systeem, maar tussen systemen. Die discussie aangaan vereist iets wat voor establishmentfiguren heel moeilijk ligt: erkennen dat het bestaande systeem niet meer werkt. Het is geen normale, maar revolutionaire politiek. En daar gelden andere spelregels. Kiezers willen geen groter stuk van de taart, maar dat de taart de hunne is. De vraag is niet welke richting het stuur uit moet draaien, maar wiens auto we zullen nemen. Politiek in tijden van revolutie gaat niet over geld, maar over macht.

En dat heeft het politieke establishment duidelijk nog niet begrepen. Zowel de Clinton campagne als de Remain-campagne tijdens de Brexit waren heel klassieke campagnes die inzetten op het beproefde recept van economische sterkte. Remain met “Stronger In”, Clinton met “Stronger Together”. It’s the economy, right? Zo konden ze uitleggen hoe de kiezer persoonlijk voordeel zou halen uit zijn stem, meer dan 4.000 pond per jaar volgens de Remainers. Hun tegenstanders legden niet de nadruk op kortetermijnwinst, maar op het herwinnen van controle over het systeem. De slogans van de Brexiteers luidden “Take Back Control” en “We Want our Country Back”. Trump beloofde met “Make America Great Again” om het land terug aan de Amerikanen te geven.

Het patroon is duidelijk. Wie het systeemfalen thematiseert en inzet op autonomie, die wint. Kijk naar Trump, kijk naar het onverwachte succes van Sanders. Ook bij ons. De twee systeemkritische partijen Groen en N-VA wonnen de laaste tien jaar zowat alle verkiezingen. Wie het systeem niet in vraag stelt (of zoals Clinton zelfs belichaamt) en zwaait met geld, die verliest. Vakbonden die strijden voor loonsverhogingen verliezen hun aantrekkingskracht ten voordele van burgerbewegingen die zelf vangnetten organiseren. Burgers bouwen hun eigen windmolens ook al is de stroom elders goedkoper. Die successen signaleren het einde van een fase van politieke normaliteit. Dit zijn de jaren ’90 niet. It’s the autonomy, stupid!

Zoals altijd wanneer iets stuk gaat, moet worden gekozen tussen het herstellen van het oude en het maken van iets nieuws. Politiek in tijden van revolutie gaat dan ook niet over welke richting ons systeem uit moet, maar of we het moeten renoveren of vernieuwen. De demografische data over het stemgedrag suggereert dat kiezers verdeeld waren langs deze andere, meer fundamentele breuklijn. Terwijl economische ongelijkheid het stemgedrag nauwelijks nog verklaart, vallen heel wat bizarre puzzelstukjes van het Atlantisch populisme lang deze breuklijn wel in elkaar. Zo verkiezen Trump-kiezers over het algemeen een waarde als respect voor autoriteit boven gerichtheid op de ander. Ook ten tijde van de Brexit waren waardeverschillen over multiculturalisme, vrouwenrechten, duurzaamheid, globalisering en immigratie erg belangrijk. Leg al die waarden naast elkaar en er verschijnt een botsing van wereldbeelden. Het ene wereldbeeld vindt dat het oude systeem moet worden hersteld. Het andere gelooft dat een nieuw kan worden opgebouwd.
Klassieke politici vechten op het verkeerde slagveld en zijn nu verwonderd dat ze de oorlog verliezen
Die nieuwe breuklijn kan verklaren waarom de ook al ten tijde van de Brexit zo opvallende generatiekloof plots opduikt. Jongeren hebben weinig te verliezen bij het opdoeken van het bestaande systeem en nog genoeg tijd om zich aan te passen aan een nieuw. Zij vinden een ander systeem over het algemeen aantrekkelijker, terwijl dat bij ouderen net omgekeerd is. Het verklaart waarom millennials eerder iemand als Bernie Sanders steunden en babyboomers iemand als Trump. Wie sociaal weinig mobiel is, gevestigde belangen heeft of een voorkeur voor orde en stabiliteit, die kiest voor renovatie. Wie wendbaarder is, kiest voor nieuwbouw. Zo kan ook het verschil in stemgedrag tussen hoog- en laaggeschoolden worden verklaard. Hoe sterk hun antwoorden ook verschillen, ze zijn het er wel over eens dat het status quo niet meer werkt. Wie dat niet erkent, wordt gepercipieerd als ongeloofwaardig  of zelfs irrelevant. Veel jonge kiezers bleven dan ook liever thuis dan op Clinton of Remain te gaan stemmen.

Wanneer het debat verschuift, komen onvermijdelijk allerlei slapende voorkeuren en gedragingen plots weer bovendrijven. Klassieke politici doen ze liever af als “spoken uit het verleden”  dan als een falen van het systeem, dat ook altijd een beetje hun falen is. Zo kan eender wie het systeem in vraag stelt, worden weggezet als populist of erger. Politici houden elkaar zo gevangen in het verkeerde debat, waardoor ze nieuwe uitdagingen niet kunnen thematiseren, het contact met hun electoraat verliezen en het gat laten vallen met eender wie daar wel in slaagt.  

De overwinning van Trump wordt volgens mij niet rechtstreeks verklaard door de globalisering, maar eerder door de halsstarrige weigering van het politieke establishment om de problemen met die globalisering te erkennen als een systeemfalen. Natuurlijk speelt de globalisering een belangrijke rol. Alleen is het maar de vraag of we de problemen met die globalisering moeten begrijpen als een probleem binnen het systeem, zoals veel klassieke politici nog lijken te geloven, of als het falen van dat systeem zelf. Ze blijven volhouden dat het wel weer goedkomt met nog wat meer vermogens te herverdelen of belastingen te verlagen. Het klink even wereldvreemd als de reactie van Marie Antoinette bij het uitbreken van de Franse Revolutie: “Als ze geen brood hebben, dan eten ze toch cake!”

Klassieke politici vechten op het verkeerde slagveld en zijn nu verwonderd dat ze de oorlog verliezen. Door politiek op de oude links-rechtsas te blijven bedrijven, ontlopen ze hun verantwoordelijkheid. Burgers nemen het recht dan maar zelf in handen. Wie de opmars van Le Pen, Wilders en zoveel anderen wil stuiten, zal moeten beginnen met de juiste vraag te stellen.



[Dit essay verscheen oorspronkelijk in De Morgen op 19 november 2016]

6 opmerkingen:

  1. HOE IK MIJN LENING KREEG VAN DIT GROTE BEDRIJF

    Hallo lieve mensen, ik ben Linda McDonald, momenteel woonachtig in Austin Texas, VS. Ik ben momenteel een weduwe met drie kinderen en ik zat in april 2018 in een financiële situatie en ik moest mijn rekeningen herfinancieren en betalen. Ik heb geprobeerd leningen te zoeken bij verschillende particuliere en zakelijke kredietinstellingen, maar nooit met succes, en de meeste banken hebben mijn krediet geweigerd, niet ten prooi vallen aan die schurken daar die ze zelf-geldschieters noemen, ze zijn allemaal oplichterij, alles wat ze willen is jouw geld en je hoort het niet meer van hen, ze hebben het me twee keer gedaan voordat ik Mr. David Wilson ontmoette. Het meest interessante deel is dat mijn lening binnen 74 uur aan mij is overgedragen, dus ik zal je adviseren om contact op te nemen met Mr. David als u bent geïnteresseerd in het krijgen van een lening en u weet zeker dat u hem op tijd kunt terugbetalen. U kunt contact met hem opnemen via e-mail ............. schema als u contact moet opnemen met een bedrijf met betrekking tot het beveiligen van een lening zonder onderpand, neem dan vandaag nog contact op met de heer David Wilson voor uw lening

    Ze bieden allerlei soorten leningen aan

    Kortlopende lening (5_10 jaar)
    Langlopende lening (20_40)
    Media termijn lening (10_20)
    Ze bieden lening zoals
    Woninglening ............., Zakelijke lening ........ Schuldlening .......
    Studielening .........., Startlening
    Zakelijke lening ......., Bedrijfslening .............. enz
    E-mail .......... (davidwilsonloancompany4@gmail.com)
    Als het gaat om financiële crisis en lening, dan is David Wilson lening de plek om te gaan, vertel hem gewoon dat ik mevrouw Linda McDonald u regisseer Veel geluk ................... ....

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hallo, heb je financiële steun nodig? Heb je een lening nodig?
    Ik ben Susan Benson van Sunshine Financial Group. Ik ben een geldschieter en ook een financieel adviseur.

    Wij verlenen allerlei soorten leningdiensten (persoonlijke lening, zakelijke lening, hypotheeklening en vele andere). Wij verstrekken zowel langlopende als kortlopende leningen, gedekte en ongedekte leningen tegen een betaalbare rente van 3% per jaar. Voor meer informatie over onze service kunt u ons gewoon schrijven via mail: sunshinefinancialgroupinc@gmail.com of ons rechtstreeks een bericht sturen via WhatsApp of Telegram via: +447903159998 en ontvang direct een reactie.

    Wij zijn een uitgebreide financiële dienstverlener en we zijn toegewijd om u te helpen uw financiële doelstellingen op lange en korte termijn te verbeteren, omdat uw financiële stabiliteit ons uiteindelijke doel is.

    Met wat er over de hele wereld gebeurt, worden veel mensen geconfronteerd met vroegtijdige financiële uitdagingen, sommigen vinden het om een ​​of andere reden zo moeilijk om een ​​lening te krijgen van hun lokale banken of andere financiële instellingen.

    Wij kunnen u helpen met een oplossing voor uw financiële uitdagingen, schrijf gewoon naar mijn kantoor en wij helpen u met een lening. We hebben talloze individuen en organisaties geholpen die over de hele wereld met financiële moeilijkheden te maken hebben gehad. Wanneer u bij ons solliciteert, solliciteert u bij een vertrouwd bedrijf dat om uw financiële behoeften geeft, onze hoogste prioriteit is uw financiële stabiliteit.

    Voor meer informatie over ons kredietaanbod kunt u ons uw kredietaanvraag sturen via:
    E-mail: (sunshinefinancialgroupinc@gmail.com) OF;
    WhatsApp: +447903159998
    U kunt altijd en overal naar ons schrijven.
    2020 © ️Alle rechten voorbehouden

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Het zal slecht zijn om dit alleen voor mezelf te houden. Ik kwam de beste binaire verwachting ooit tegen, Sir Carlos Crypto die me echt helpt om te investeren, hij is heel eerlijk en ijverig in zijn werk. Het enige wat ik deed was $ 500 investeren en binnen 7 dagen maakte hij $ 7000 winst voor mij. Neem contact met hem op via Whatsapp: +1 (216) 626-3236 of e-mail: carlose78910@gmail.com

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Bent u op zoek naar een directe lening? Ons bedrijf werkt op heldere, flexibele, transparante en begrijpelijke voorwaarden. Door de economische vertraging (recessie) bieden wij in de meeste landen van de wereld zeer lage rentetarieven. Misschien heb je enige geloofwaardigheid. Ons bedrijf biedt nu een goedkope lening met rente aan. Heeft u geld nodig om uw bedrijf te ontwikkelen? Of misschien heeft u geld nodig voor persoonlijke doeleinden? Neem nu contact met ons op, wij bieden juridische leningen aan particulieren met een rentepercentage van 3%. Geïnteresseerden kunnen contact met ons opnemen via e-mail: Dellastaylors@yahoo.com of WhatsApp via telefoon +1 (209) 251-1529.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik zit al een paar jaar in de helderziende industrie, maar dit werd niet weerspiegeld in het aantal klanten dat ik aantrok. Mike Harris kon me helpen 90.500 euro binnen te halen om mijn bedrijf weer op de rit te krijgen. Nadat hij me had geholpen om de lening te krijgen, heb ik gebruik gemaakt van zijn marketingdiensten en nu gaat het goed, neem contact op met dit leningbedrijf voor hulp, dit is daar e-mail via (servicepersoonlijke.aanbieding@gmail.com)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Hallo allemaal, er is tegen mij gelogen door zoveel bedrijven die beweerden echte geldschieters te zijn, maar al mijn inspanningen zijn tevergeefs geweest, ik heb geld verloren aan valse geldschieters die beweren te zijn wat ze niet zijn. Totdat mijn vriend me voorstelde aan de juiste geldschieter waarmee ik contact opnam en ik met succes een lening van 95.000 van hen kreeg in slechts 24 uur, zou ik iedereen die op zoek is naar een lening zonder angst aanraden om contact met hen op te nemen via e-mail: lapofunding960@gmail.com

    BeantwoordenVerwijderen